13. De stad uit en weer terug naar Jeruzalem.

Vanuit Jeruzalem maken we een excursie naar buiten. Bloed heet en bloed mooi. We zijn met een groepje van 6 mensen in een prima busje. We rijden de spectaculaire afdaling vanuit Jeruzalem door Palestijnsgebied naar de Dode Zee, die zo'n 200m onder zeeniveau ligt. Langs het meer zijn verschillende palmplantages die veel water onttrekken. Het is een factor in de verdroging van de zee. Ieder jaar trekt de Dode Zee zich een meter terug. Verdroging door de hoge temperaturen. Het water van de rivier de Jordaan wordt in het noorderlijk gelegen meer van Tiberias vastgehouden omdat ook dat meer aan het verdrogen is. De rivier de Jordaan wordt meer en meer een wadi, alleen bij grote regenval stroomt er water door de bedding. Aan de zuidkant van de Dode Zee ligt het 400 m hoger gelegen Massada. Hier werden rond 73nChr de laatste joden door de Romein Herodes verslagen. De groep, op een vrouw en twee kinderen na, pleegde zelfmoord: hun leider, Eliazer Ben Ja'ir, hield, en ik citeer "een even waanzinnige als trotse redevoering", waarin hij de groep opriep te voorkomen dat de vrouwen onrein zouden sterven en de kinderen tot slaven zouden verworden. Weer een mooi verhaal en zeker op een prachtige plek.

Inmiddels is de ruine bereikbaar per kabelbaan. Vandaar een schitterend uitzicht op de woestijnbergen en de Dode Zee. Via een tussenstop bij de vindplaats van de Dode Zee Rollen, die inmiddels in een museum liggen, zijn we de Dode Zee in gedoken. Nu ja figuurlijk dan want er valt niet veel te duiken. Water in je ogen of je mond is eufemistisch uitgedrukt erg onplezierig. Je moet drijven. Zodra je je omdraait draai je bijna automatisch weer op je rug. Een duikelaartje in het water. Zoutgehalte boven de 33%. We smeren ons ritueel in met de mineraal rijke klei en hebben even een zeer zacht, glad huidje.

Via Jericho, met zicht op de oude stad, je weet wel van Joshua en de omtuimelende muren, rijden we terug naar Jeruzalem. Bij de grens worden niet of nauwelijks gecontroleerd en hebben we zicht op de immense muren die op de grens zijn gebouwd door Israel. Niks omtuimelen.

Na een korte wachttijd mogen we de volgende morgen een kwartiertje op de Tempelberg kijken. De Al Aqsa moskee en het gebouw onder de rotskoepel is, om ongeregeldheden te voorkomen, niet toegankelijk voor niet islamieten. Overigens komen orthodoxe joden hier niet omdat deze plek in hun visie alleen betreden mag worden door de hoge priester hemzelf. Wij genieten van het prachtige complex, de gebouwen aan de buitenkant.

Als we via de Joodse wijk van de oude stad lopen, zien we prachtige gebouwen op de plek die in de oorlog in 1948 en later tijdens de zesdaagse oorlog in 1967 behoorlijk in puin lag. We ontmoeten een ober, waarmee we door een toevalligheid aan de praat raken. Hij is van oorsprong een Parijzenaar. Een jood. Sinds enkele jaren is het ondraaglijk voor joden in Parijs. Vijf jaar geleden is hij verhuisd naar West Jeruzalem. Gevlucht dus.

We lopen naar buiten de stadsmuur, richting de graftombe van koning David. Bussenvol volk ook daar. De plek waar waarschijnlijk de tafel van het laatste avondmaal heeft gestaan wordt ontsierd door reisleiders die een heel verhaal houden bij een kunstboompje dat daar per vergissing staat. Voor mij is het niet de enige vergissing in dit geheel.

Enerzijds prettig anderszijds wrang is het om bij het oude holocaust museum achter het tombecomplex vrijwel geen touristen tegen te komen. In die rust zijn we weer onder de indruk hetgeen de joden is overkomen in de tweede wereldoorlog.

We zijn, noodgewongen, verhuisd van een hotel in het sfeervolle arabische Oost Jeruzalem, naar het steriel overkomende mondaine deel van West Jeruzalem. Net achter de brede Jaffastraat waar tot de zesdaagse oorlog de muur tussen Oost en West stond. Vaker gehoord, zoiets.