12. Jeruzalem.

Goed Jeruzalem dus. Backpack per bus en niet per ezel. Een suggestie die we niet hebben overgenomen. We zijn niet op de vlucht. Op het busstation zoeken we uit waar het geboekte hotel is. We stellen de routeplanner in en gaan op pad. We lopen door een wijk waar kinderen bang worden als je naar ze kijkt. Op een gegeven moment worden we aangesproken door een man die ons in het engels op vriendelijke wijze vertelt dat het ongepast is om met korte mouwen en korte broek door de wijk te lopen. Sommige ultra orthodoxe joden kunnen kwaad worden. We zijn onwetend in de verkeerde wijk gekomen. Hier wordt jiddisch gesproken omdat hebreeuws de taal is die is voorbehouden aan de religie en de studie van het woord. Een wijk waar man en vrouw niet samen door heen lopen. Met maps.me (mijn gps) kom je nog eens ergens. Nee, dan het arabische Oost-jeruzalem waar ons hotel staat. Dat ademt gemoedelijkheid uit. De mensen zijn vriendelijk, lachen en zeggen gedag. Er wordt geleefd.

Vanuit het hotel trekken we de oude stad in. Veel bewapende bewaking.

We lopen over de via dolorosa waar langs de statien van de kruisweg van Jezus zijn weergegeven. Deze weg voert via het doolhof van de souk naar de heilige grafkerk. Met alle respect, het is er een chaos. Het is niet een kerk, maar 30 kerken. Elke christelijke stroming heeft er zijn onderkomen, zijn heiligdom. Het schijnt dat de monniken van de verschillende stromingen elkaar soms zelfs bevechten. Tijdens ons bezoek mogen we dan hier, dan daar, niet in omdat er een dienst gaande is, afgelopen is of juist gaat beginnen. Je struikelt over de knielende mensen bij bijzonderheden, zoals de steen waarop Jezus gezalfd zou zijn. Voor de kleine, uiteraard lege, grafplek in het immense gebouw staat een lange rij.

Het ligt aan mij, ik weet het. Het verhaal dat ooit een wederopstanding, en wel hier, heeft plaatsgevonden wordt er voor mij niet waarschijnlijker door. De arabische kooplui in de souk vullen hun portemonnee met de verkoop van souvenirs die die onwaarschijnlijkheid zeker niet uitstralen.

Als we uit de oude stad terug lopen naar het hotel, stuiten we op een alternatieve plek waar golgota en het graf van Jezus zouden zijn geweest. De tuin tombe, bij een heuvel waar een schedel is gevonden, is ooit ook een lege tombe gevonden. Het feit dat hij leeg is wordt als bewijs gezien dat het de tombe van Jezus geweest zou kunnen zijn. Sorry, maar zo lust ik er nog wel een. In de tuin is 's avonds een concert. Gratis. Een strijkkwintet speelt werken van o.m. Bach, Mozart, Piazzola, Joplin (Scott en niet Janis) en Gerswin. Op de grens van Oost en West Jeruzalem.

We lopen een deel van de stadsmuur en zien de culturen voorbij trekken. De christelijke kerken, de synagoges, de moskeeen. De Al aqsa moskee. Onder ons de groepen toeristen. Bij de westelijke muur, ook bekend als klaagmuur, doen de orthodoxe en ultra orthodoxe joden hun gebeden. Er worden 13 jarige jongetjes man, de bar mitswa. Een feestelijk mannen gebeuren waar de oma's, moeders, zussen en tantes van achter een afscheiding naar mogen kijken.

De Tempelberg boven de muur, huisvest het heiligste van het heilige. De rots onder de gouden koepel. Misschien wel het meest omstreden stukje aarde. Er is in de loop der eeuwen, millennia, gebouwd op gebouwd op gebouwd en verwoest en verwoest. De tunnel onder het huidige plaveisel toont de fundamenten van de klaagmuur van eeuwen her. Halverwege de tunnel zijn we het dichts bij het heilige der heilige. Er is een plek waar vrouwen komen bidden. Ver weg van de mannen en uit het zicht.

De rondleidster wil zonder welke discussie dan ook laten zien dat het Joods erfgoed en eigendom is. Op de vraag van een 7-jarig jongetje waarom er niet een volgende tempel is gebouwd op deze plek: "alleen als de hele wereld er om vraagt zullen de Joden hier een nieuwe tempel bouwen." Punt uit.

We zoeken een restaurantje voor de avond en gaan op pad. We zijn te vroeg. We gaan de hoek om en verbazen ons erover dat er zo veel volk blijkbaar naar huis loopt. Even verder lijkt er feest op straat. Het blijkt een demonstratie vanuit de extreem orthodoxe wijk te zijn die het spitsverkeer volledig lam legt. Er dreigt een wet aangenomen te worden die ook de ultra orthodoxe joden verplicht dienstplicht te vervullen. De rest van de maatschappij accepteert de vrijstelling niet langer. De orthodoxen accepteren de wet niet. De politie grijpt niet in als de halve stad wordt lamgelegd door een sit-in. Ons bekruipt de vraag wat er gebeurd als arabieren of palestijnen zich zo zouden manifesteren. We zullen het niet weten.